Parkinson

Parkinson hastalığı, merkezi sinir sisteminin kronik ve ilerleyici bir nörolojik bozukluğudur. Genellikle titreme, kas sertliği, yavaş hareketler ve denge sorunları gibi belirtilerle karakterizedir. Beyindeki dopamin üreten hücrelerin hasar görmesi veya ölmesi sonucu ortaya çıkmaktadır. Bu durum, hareketlerin düzenlenmesi ve kontrol edilmesiyle ilgili sorunlara yol açmaktadır.

Parkinson Nedir?

Parkinson, merkezi sinir sisteminde ilerleyici bir nörodejeneratif bozukluktur. Beyindeki belirli bölgelerin hasar görmesi sonucu dopamin adı verilen bir nörotransmitterin eksikliği ortaya çıkmaktadır. Dopamin, hareketlerin ve koordinasyonun düzenlenmesinde önemli bir rol oynamaktadır.

Parkinson hastalığının kesin nedeni henüz tam olarak bilinmemektedir. Ancak genetik faktörler, çevresel faktörler ve yaşlanma gibi etkenlerin hastalık gelişiminde rol oynadığı düşünülmektedir. 

Parkinson Belirtileri Nelerdir?

Parkinson hastalığının belirtileri genellikle yavaşça ortaya çıkar ve zamanla artabilir. En sık görülen semptomlar aşağıdaki gibidir:

• Titreme: Yaygın olarak ellerde titreme, istirahatte daha belirgin hale gelmektedir.
• Ses ve Konuşma Değişiklikleri: Hızlı, düzensiz veya monoton bir konuşma tarzı gelişebilmektedir.
• İleri Evrelerde Postür Bozuklukları ve Yürüme Zorlukları: Eğik öne doğru duruş, küçük adımlar ve ilerleyici yürüme güçlüğü gelişebilmektedir.
• Kas Sertliği ve Hareket Kısıtlılığı: Kaslarda sertlik, hareketleri zorlaştırır ve esnekliği azaltır.
• Yavaş Hareket Etme (Bradikinezi): Hareketlerin başlatılması ve sürdürülmesi güçleşir.
• Dengesizlik ve Koordinasyon Sorunları: Denge kaybı, sık düşmelere yol açabilmektedir.
• Yüz İfadesinde Azalma: Yüzde ifade eksikliği, maske benzeri bir ifadeye yol açmaktadır.
• Diğer Semptomlar: Uyku bozuklukları, depresyon, kabızlık, yazma veya diğer ince motor becerilerde güçlük gibi diğer semptomlar da görülebilmektedir.

Parkinson Neden Olur?

Nedenleri arasında aşağıdaki faktörlerin bulunduğu düşünülmektedir:

• Dopamin Üreten Hücrelerde Hasar veya Kayıp: Parkinson hastalığında, beyinde dopamin üreten hücrelerde hasar veya kayıp meydana gelmektedir. Dopamin, hareketlerin koordinasyonu ve kontrolünde önemli bir rol oynamaktadır. Bu hücrelerdeki hasar veya kayıp, hastalığın temel nedeni olarak kabul edilmektedir.
• Genetik Faktörler: Belirli gen mutasyonları ile ilişkilendirilmiştir. Ancak genetik faktörler hastalığın gelişimindeki rolü hala net değildir.
• Çevresel Faktörler: Çevresel faktörlerin hastalığın gelişiminde rol oynadığı düşünülmektedir. Özellikle pestisitler, herbisitler, organik çözücüler ve bazı endüstriyel kimyasallar gibi toksik maddelere maruz kalma hastalığın riskini artırabilmektedir.
• İltihap ve Oksidatif Stres: Bazı araştırmalar, beyindeki inflamasyonun ve oksidatif stresin hastalığın gelişiminde rol oynayabileceğini göstermektedir. Vücuttaki iltihaplanma ve serbest radikal hasarı, dopamin üreten hücrelerin ölümüne yol açabilmektedir.

Nasıl Teşhis Edilir?

Parkinson hastalığının teşhisi, bir nörolog tarafından yapılmaktadır. Genellikle aşağıdaki adımları içermektedir.

• Hastalık Öyküsü ve Fiziki Muayene
• Beyin Görüntüleme Testleri
• Nörofizyolojik Testler
• Dopamin Testleri

Parkinson Tedavisi Nasıl Yapılır?

Parkinson hastalığının tedavisi; semptomların hafifletilmesi, yaşam kalitesinin artırılması ve hastalığın ilerlemesinin yavaşlatılması amacıyla multidisipliner bir yaklaşımı içermektedir. Tedavisinde sıkça kullanılan yöntemler aşağıdaki gibidir:

İlaçlar

• Levodopa: Parkinson semptomlarını iyileştirmede en etkili ilaçlardan biridir. Beyinde dopamin seviyelerini artırarak hareket bozukluklarını azaltmaktadır.
• Dopamin agonistleri: Dopamin reseptörlerini uyararak dopamin benzeri etki gösterirler ve motor semptomları hafifletmeye yardımcı olabilirler.
• MAO-B inhibitörleri: Monoamin oksidaz B enzimini inhibe ederek dopamin metabolizmasını artırmakta ve semptomları iyileştirebilmektedir.
• Antikolinerjikler: Hareketlerdeki sertlik ve yavaşlamayı azaltarak belirli semptomları hafifletebilmektedir.

Cerrahi Müdahaleler

• Derin Beyin Stimülasyonu (DBS): Beyindeki belirli bölgelere elektrotların yerleştirilmesini içeren cerrahi bir prosedürdür. DBS, Parkinson semptomlarını kontrol etmeye yardımcı olabilmekte ve ilaç tedavisine yanıt vermeyen hastalarda düşünülebilmektedir.

Fizik Tedavi

• Fizyoterapi: Hareket yeteneklerini artırmak, kas gücünü korumak ve dengeyi iyileştirmek için tasarlanmış egzersizler içermektedir.
• Egzersizler: Yürüme, esneme ve direnç egzersizleri, Parkinson hastalarının güçlerini ve esnekliklerini artırabilmektedir.

Konuşma Terapisi ve Yutma Terapisi

• Konuşma terapisi, Hastaların konuşma yeteneklerini iyileştirmek ve seslerini güçlendirmek için tasarlanmıştır.
• Yutma terapisi, yutma güçlüğü yaşayan hastalara yardımcı olabilmektedir.

Beslenme Danışmanlığı

• Dengeli bir diyet, Parkinson hastalığının yönetiminde önemlidir. Dolayısıyla beslenme uzmanları, hastaların sağlıklı bir diyetle beslenmelerine yardımcı olabilmekte ve ilaçlarla etkileşime girebilecek yiyecekler konusunda bilgi verebilmektedir.